ตึงที่หัวเข่า เดินไม่ถนัด เกิดจากเส้นเอ็น กล้ามเนื้อ หรือเข่าเสื่อม?
ตึงที่หัวเข่า หลาย ๆ คนอาจสงสัยว่าเกิดจากอะไรกันแน่ เพราะภาวะผิดปกติของหัวเข่านั้นมีมากมาย ไม่ว่าจะเป็น เอ็นอักเสบ กล้ามเนื้อเข่าอักเสบ รวมไปถึงเข่าเสื่อม ที่ก็ดูเหมือนว่าจะสามารถเป็นสาเหตุของอาการตึงเข่าได้ทั้งหมด อย่างไรก็ตาม อาการตึงที่หัวเข่า หรือ อาการฝืดบริเวณข้อต่อตรงหัวเข่า มักเป็นกลุ่มอาการที่เกิดจาก ภาวะเข่าเสื่อม ที่จริง ๆ แล้วไม่ได้เกิดขึ้นแค่เฉพาะกลุ่มผู้สูงอายุเท่านั้น โดยอาการนี้เกิดขึ้นมาได้ยังไง และควรดูแลตัวเองยังไงเพื่อไม่ให้อาการนี้เกิดขึ้น มาติดตามไปพร้อม ๆ กัน
ตึงที่หัวเข่า สัญญาณเตือนจากภาวะ “เข่าเสื่อม” ที่ไม่ได้เกิดแค่เฉพาะผู้สูงอายุเท่านั้น
“เข่าเสื่อม” โรคเกี่ยวกับเข่าที่เป็นที่รู้จักกันดีในปัจจุบัน โดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุที่มักจะพบผู้ที่เป็นโรคนี้กันอยู่มาก หลายๆ คนจึงคิดไปว่าโรคเข่าเสื่อมจะเป็นโรคที่เกิดขึ้นเพียงเฉพาะกับผู้สูงอายุเท่านั้น แต่แท้จริงแล้วไม่เป็นเช่นนั้น โรคเข่าหรือข้อต่างๆ เสื่อมสามารถเป็นกันได้ได้ทุกเพศทุกวัยซึ่งขึ้นอยู่กับความแข็งแรงและการดูแลกระดูกของบุคคลนั้นๆ นั่นจึงหมายถึงว่าผู้สูงอายุทุกคนไม่จำเป็นต้องเป็นโรคเข่าเสื่อมทุกคน และการที่มีอายุน้อยก็ไม่ได้หมายความว่าจะเป็นโรคนี้ไม่ได้เช่นเดียวกัน ดังนั้นสิ่งสำคัญจึงควรรู้ถึงต้นตอและวิธีป้องกันโรคนี้อย่างถูกต้องนั่นเอง
โรคข้อเข่าเสื่อมคืออะไร?
โรคข้อเข่าเสื่อม (Knee Osteoarthritis) คือโรคที่เกิดจากความเสื่อมของกระดูกอ่อนผิวข้อเข่า ทั้งทางด้านรูปร่าง โครงสร้าง การทำงานของกระดูกข้อต่อ และกระดูกบริเวณใกล้ข้อมีการสึกหรอและเสื่อมลงตามอายุ เมื่อไม่มีผิวกระดูกอ่อนมาห่อหุ้ม เนื้อกระดูกจึงมีการชนกันขณะรับน้ำหนัก จึงทำให้เกิดอาการปวดเข่า เข่าบวม ข้อยึดติด โดยจะรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ เมื่อเวลาผ่านไปนานๆ หัวเข่าก็จะผิดรูป และไม่สามารถประกอบกิจวัตรประจำวันได้ตามปกติ
สาเหตุของโรคเข่าเสื่อม
แม้สาเหตุทั่วไปของโรคนี้จะเกิดจากการเสื่อมสภาพของผิวข้อตามกาลเวลา เกิดจากกระดูกอ่อนผิวข้อถูกทำลายจากการเปลี่ยนแปลงภายในข้อ และร่างกายไม่สามารถซ่อมแซมกระดูกอ่อนผิวข้อได้ทันกับการที่ถูกทำลายไป เมื่อกระดูกอ่อนผิวข้อมีเลือดมาเลี้ยงน้อย ส่งผลให้เซลล์กระดูกอ่อนได้รับสารอาหาร และออกซิเจนไม่เพียงพอ ไม่สามารถสังเคราะห์สารต่างๆที่จำเป็นไปซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอได้ ส่งผลให้ข้อที่เสื่อมไม่สามารถรับน้ำหนักได้ ทำให้มีอาการเจ็บปวดในการใช้ชีวิตประจำวัด โดยไม่ได้เป็นเฉพาะในผู้สูงอายุเท่านั้น เพราะสาเหตุของการเสื่อมของข้อเข่ามีหลายสาเหตุด้วยกัน ปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ ที่ส่งผลให้เกิดภาวะเข่าเสื่อม สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ ได้แก่
-
แบบที่ปรับเปลี่ยนไม่ได้
เช่น อายุที่มากขึ้น เพศหญิง (เพศหญิงมีความเสี่ยงเป็นโรคนี้มากกว่าผู้ชาย 2-3 เท่า) และพันธุกรรม เป็นต้น
-
แบบที่ปรับเปลี่ยนได้
เช่น การเกิดอุบัติเหตุที่ทำให้กระดูกผิวข้อบาดเจ็บ อาชีพที่ต้องใช้งาน งอเข่าซ้ำ ๆ น้ำหนักตัวที่มาก กล้ามเนื้อต้นขาอ่อนแรง และกลุ่มโรคความดันสูง ไขมันสูง เบาหวาน
อาการข้อเข่าฝืด ข้อเข่าตึง (Stiffness Dimension) จากภาวะเข่าเสื่อม
สำหรับอาการตึงหรือฝืดของข้อเข่าจากภาวะเข่าเสื่อมนั้นมักแสดงในแต่ละช่วงของวัน ดังนี้…
- ข้อเข่าตึงช่วงเช้า (ขณะตื่นนอน) ขณะตื่นนอนตอนเช้า ท่านสามารถขยับข้อเข่าได้ดีหรือไม่ ท่านรู้สึกว่าข้อเข่าตึงมากน้อยเพียงไร ?
- ข้อเข่าตึงในช่วงระหว่างวัน ในช่วงระหว่างวันที่ท่านทำงาน หากท่านเปลี่ยนอิริยาบถต่าง ๆ เช่น จากท่านั่งไปยืน หรือจากยืนไปเดิน เป็นต้น ท่านสามารถขยับข้อเข่าได้ดีหรือไม่ ท่านรู้สึกเหมือนมีกาวยึดข้อเข่าไว้ หรือรู้สึกตึงมากน้อยเพียงไร
(**บางรายจะมีอาการตึงมากตอนเช้า ในขณะที่บางรายรู้สึกตึงมากในระหว่างวันก็ได้เช่นกัน**)
แนวทางการรักษา
โดยปกติแนวทางการรักษาขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงของภาวะข้อเสื่อม โดยจะเริ่มต้นจากการรักษาแบบไม่ผ่าตัดก่อนซึ่งได้แก่ การให้ความรู้ ลดน้ำหนัก บริหารกล้ามเนื้อต้นขาให้แข็งแรง และกินยาลดการอักเสบแก้ปวดตามอาการ
การป้องกันและดูแลตนเองเมื่อเกิดอาการตึงที่หัวเข่า
สำหรับแนวทางการป้องกันและดูแลตนเองนั้นสามารถทำได้ง่าย ๆ ตามขั้นตอนดังนี้…
- ออกกำลังกายเพื่อให้กล้ามเนื้อแข็งแรง
- ลดน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์เพื่อลดแรงกระทำต่อข้อ
- ใช้เครื่องช่วยเดิน เพื่อผ่อนการลงน้ำหนัก ลดแรงกระทำต่อข้อ เช่น ไม้ค้ำ ไม้เท้า
- ประคบเย็นเมื่อมีอาการปวดในช่วง 48 ชั่วโมงแรก และค่อยทำการประคบร้อนช่วง 48 ชั่วโมงหลังมีอาการปวด การรักษาด้วยคลื่นอัลตราซาวด์ การกระตุ้นไฟฟ้าผ่านผิว การเลเซอร์ หรือฝังเข็ม
- การใช้ยากลุ่มต่างๆ ที่รักษาโรคข้อเข่าเสื่อม อย่างเช่น พาราเซตามอล บรรเทาอาการปวดในเบื้องต้น ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ การฉีดน้ำเลี้ยงไขข้อ ช่วยลดอาการปวด และช่วยการเคลื่อนไหวให้ดีขึ้น
อย่างไรก็ดี โรคข้อเข่าโรคนี้ไม่มีวิธีการรักษาให้หายขาด ดังนั้น นอกจากปัจจัยที่เราไม่สามารถควบคุมเองได้ เราจึงควรดูแลในส่วนทีค่เราสามารถทำได้ให้ดีที่สุด หมั่นออกกำลังกาย ดูแลเรื่องรับประทานอาหารและคอยระมัดระวังตัวในเรื่องของอุบัติเหตุให้ได้มากที่สุด เพื่อสุขภาพและความแข็งแรงของข้อเข่าที่เราต้องใช้ไปได้อีกนานแสนนาน เพราะเข่านั้นไม่ใช่เพียงอวัยวะชิ้นหนึ่งเท่านั้น หากแต่เป็นฟันเฟืองของร่างกายที่สำคัญในการดำเนินชีวิตของเราด้วยนั่นเอง
——————————–
ข้อควรระวัง: เนื้อหาในบทความ วีดีโอ ข้อความคิดเห็น มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้ และสาธิตให้ดูเป็นตัวอย่างเท่านั้น ไม่ได้มีความตั้งใจจัดทำขึ้นเพื่อทดแทนการเข้ารับการตรวจ วิเคราะห์ และการวางแผนการรักษาของผู้เชี่ยวชาญทางการแพทย์ ผู้เข้าชมไม่ควรวินิจฉัย หรือ คาดเดาโรคด้วยตัวเองจากการอ่านบทความ ข้อคิดเห็น หรือ ดูวีดีโอ นี้ คนไข้ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญทางการแพทย์ของตนเองเพื่อทราบสาเหตุที่แท้จริงของอาการปวด และเพื่อหลีกเลี่ยงการปวดที่อาจเกิดเพิ่มมากขึ้นในภายหลัง
บทความที่น่าสนใจ
- นั่งนาน ปวดหลัง แก้ได้ไม่ยาก
- ปวดกล้ามเนื้อหลัง (Myofascial Pain Syndrome)
- ปวดหัว มึนหัว ปวดกระบอกตา คล้ายไมเกรน